2018 is het jaar waarin de fameuze mei ’68 revolte een halve eeuw oud is, en dat zullen we geweten hebben: het wordt een jubileumjaar waarin alle mogelijke soixante-huitards herinneringen mogen ophalen uit de goede oude tijd, maar waarin we ook de voorspelbare uithalen mogen verwachten tegen die “opstoot van decadent hedonisme” en de “vrijheid-blijheid-moraal die onze waarden heeft vernietigd”.
Historisch valt de ’68-golf inderdaad te lezen als een wereldwijde oprisping van ongenoegen die de golden sixties afsloot, een contestatie tegen de heilige huisjes, de burgerlijke moraal, “het systeem”, en dit vanwege een na-oorlogse babyboomgeneratie die de universiteiten bevolkte en veel tijd had om te vergaderen en pamfletten te schrijven. Ze riepen leuzen als “verboden te verbieden” en “de verbeelding aan de macht”, maar wilden uiteindelijk vooral zelf aan de macht komen en een nieuw establishment met eigen politiek-correcte codes vormen. Een dubbelheid die hen dra het hoongelach van de rechterzijde zou opleveren, maar ook van sommige linkse denkers als Jacques Lacan.
Het boeiende aan dat ‘68-gebeuren is anderzijds dat het een containerbegrip blijkt voor heel diverse uitingen van ongenoegen. Een brede waaier van lokaal-nationale burgerprotesten die vooral dankzij de televisie internationale weerklank zouden krijgen en zouden versmelten tot wat de geschiedenis zou ingaan als de mei ‘68-beweging.
In de VS groeide het verzet tegen de Vietnamoorlog, met de hippie- en Flower Power-beweging als dominante tegencultuur. In Tsjecho-Slowakije kwamen burgers massaal op straat om meer democratie te eisen en het progressieve Dubček-regime te steunen, tot Russische tanks in de straten van Praag daar een einde aan maakten. Nederland hield het vooral ludiek met de Provo’s en de Kabouterbeweging die overigens nooit de gestelde lichamen zouden verontrusten.
Maar Parijs, de stad van de liefde, zou de meest iconische plek van heel het gebeuren worden: daar begon alles met het ongenoegen van mannelijke studenten die niet op de meisjeskamers mochten komen slapen. Testosteron was en bleef de drijfveer van de Parijse studentenrevolte, hoeveel ideologische saus er ook werd op gespoten door belhamels als Rudi Dutschke en Daniel Cohn-Bendit, achteraf bekeerd tot brave groene jongens en EU-bureaucraten.
Een “poreuze” taalgrens
Kardinaal Suenens, de man die aan het unitaire België vasthield
Elke land zijn passend ‘68 dus. Edoch, Vlaanderen mag de eer opeisen, het startschot te hebben gegeven tot de grote contestatiegolf. Al in januari ’68, toen ze het in Parijs nog veel te koud vonden om op straat te komen, stond Leuven in rep en roer, waar de studenten onder de motto’s “Leuven Vlaams” en “Walen buiten” de overheveling eisten van de Franstalige UCL-faculteiten naar Wallonië.
De aanloop tot dat studentenprotest is complex, en onverbrekelijk verbonden met het hybride karakter van de Belgische staat, in se een restant van de post-Napoleontische restauratie waar een Franstalige minderheid haar voorrechten gebetonneerd had. In de jaren ’60 bleek de onhoudbaarheid van die structuur, maar zochten de francofone politieke elites ook ijverig naar lapmiddelen en zelfs nieuwe verfransingsstrategieën.
Bij het vastleggen van de taalgrens in 1962 hadden ze al bekomen dat de tweetaligheid van Leuven, een Vlaamse stad, wettelijk verzekerd was via de unitaire KUL/UCL-structuur. Maar daar bleef het niet bij. Begin de jaren ’60 al zocht de UCL, die ook een afdeling had in Brussel/Sint-Lambrechts-Woluwe, naar uitbreidingsgebied in Waals-Brabant om zo een corridor te forceren tussen Brussel en Wallonië,- een duurzame natte droom van francofoon België,- met Leuven als ankerpunt. De universitaire uitbreiding kaderde m.a.w. in een olievlekstrategie die de taalgrens opnieuw poreus zou maken (in het Frans tamponisation genoemd) en naderhand faciliteiten zou kunnen opleveren.
In 1965 wordt die uitbreiding zelfs in een wet gegoten, en een jaar later door de Belgische bisschoppen bevestigd, met de gehate kardinaal Suenens voorop. Daarna groeit het ongenoegen aan Vlaamse kant, en radicaliseert de studentengemeenschap: men beseft dat de tweetalige academische structuur van Leuven een breekijzer is voor het Franstalige politieke establishment om aan een soort gebiedsroof te doen, waarmee “Leuven Vlaams” zowaar aansluiting vindt bij de internationale anti-imperialistische credo’s.
Ondertussen had de regering Van Den Boeynants de zaak naar zich toe getrokken en zette ze de unitaire hakken in het zand, waardoor het studentenprotest verder aanzwelde tot een globale aversie van het Belgique à papa. Meteen was “Leuven Vlaams”, veel meer dan een universitaire kwestie, de voorhamer geworden die tegen een Ancien Régime aanbeukte. Dat uiteindelijk moest inbinden. De regering viel op 7 februari 1968, en na vervroegde verkiezingen werd de splitsing een feit.
Ondertussen bij de Rode Gardes
Links heeft die radicaal-flamingante stempel op de Vlaamse variant van het ’68-gebeuren nooit verteerd. Dat blijkt o.m. uit het vijfdelige Kerstessay in DS van Paul Goossens. Vijf episodes nostalgisch gemijmer, waarin de oud-studentenleider de realiteit maar niet onder ogen wil zien. Het heet dat de Vlaamse beweging de ’68-beweging zou hebben gekaapt, gebruik makend van de kerktorenmentaliteit die in het studentenmilieu heerste.
Terwijl het net iets anders in mekaar zat: het waren de doctrinaire Marxist-Leninisten die als ontkerkelijkte collegejongens op zoek waren naar nieuwe zekerheden en bij het Rode Boekje van Mao uitkwamen, een dogmatisch ersatz-Evangelie waardoor ze wel vertrouwd waren met de Culturele Revolutie in China maar de afspraak met de Vlaams-Belgische realiteit compleet rateerden. Paul Goossens was een van hen. Als “rode” studentenleider kwam hij uit een diep-katholiek nest en volgde zelfs twee jaar een priesteropleiding vóór hij aan de KUL arriveerde,- een episode in zijn cv die hij achteraf zorgvuldig verborgen hield tot een journalist van Le Soir er toevallig op uitkwam.
Het geharrewar met de Belgische clerus konden de Rode Wachten ideologisch nog wel lezen. Maar wanneer Leuven Vlaams een nationale dimensie kreeg, die een regimecrisis dreigde te veroorzaken, haakten ze af en trokken ze zich terug in het grote gelijk van een onbegrepen voorhoede. Toen in januari ’68 de bom ontplofte, moesten agitatoren als Paul Goossens en Amada-oprichter Ludo Martens geërgerd toezien hoe Leuven was veranderd in een door leeuwenvlaggen gedomineerde stad. En hoe zelfs, horresco referens, een VMO-uniform af en toe het straatbeeld “ontsierde”.
Erger nog: het feit dat deze revolte ook lukte en effectief leidde tot een overheveling van de Franstalige UCL-faculteiten naar Wallonië, is voor Goossens en C° een duurzaam trauma gebleven, met een blijvende haat tegen de Vlaamse beweging, die hen uiteindelijk deed belanden in een neo-Belgicistisch discours, pro monarchie zelfs, uiteraard ook pro EU en zijn democratisch deficit. Finaal omarmden ze zelfs, uit slecht begrepen multiculturalisme, een religie, islam genaamd, die met alle principes van de Europese Verlichting korte metten wil maken. Hoe ver kan je afdwalen.
De Belgische restauratie
Volgens Paul Goossens hebben de Vlamingen het in ’68 niet goed begrepen
“Leuven Vlaams” is het laatste en misschien wel grootste succes van de brede Vlaamse beweging, waarin het Belgische regime op zijn grondvesten wankelde. Daarna vindt men de staatshervormingen uit, een groteske kleine-lettertjesdans die het compromis bezegelt en waarin de Franstaligen zich meesters tonen aan de onderhandelingstafel. De Vlaams-katholieke CVP sluit met het “socialistische” Wallonië een duivelspact waaruit finaal het monsterlijk derde gewest, genaamd, Brussel, zal te voorschijn komen.
Want uiteraard sloeg ook in Vlaanderen en België de restauratie toe. Leuven werd wel Vlaams, maar de Belgische staat vond zichzelf opnieuw uit en kwam eigenlijk versterkt uit de crisis. Dat hebben we te danken aan het tactische flair van de Franstalige politici, maar ook aan de laksheid van de Vlaamse, die er niet in slagen om het Belgische feit finaal te ontmantelen, ook niet met een zogenaamd Vlaams-republikeinse partij in de regering, te weten de N-VA.
De weerwraak voor het “Walen buiten”-motto werd al vrij snel na 1968 tastbaar. De Volksunie, die zich had opgetrokken aan de Leuvense triomf, liet zich via het Egmontpact deskundig kalltstellen. Het Vlaams Blok/Belang dat daaruit ontstond, werd via een cordon sanitaire buitenspel geplaatst, ook en vooral met medewerking van het Vlaamse politieke establishment.
De sinistere architecten die in de jaren ’60 van vorige eeuw le très grand Bruxelles uittekenden dat tot aan Leuven en Waver moest reiken, zijn terug van nooit weg geweest. We zijn nu al aan de zesde staatshervorming toe, in een reeks waar niemand het einde van kent. Brussel-Halle-Vilvoorde is ondertussen gesplitst, maar Franstalige rechters zetelen nog altijd in Vlaanderen. Het Ancien Régime is sterker dan ooit, en in een terreurtijdperk is de Belgische eenheid blijkbaar belangrijker dan Vlaamse autonomie. De EU-schoonmoeder houdt verder een oogje in het zeil.
50 jaar na zijn revolutionair moment wacht studentenleider Paul Goossens rustig zijn pensioen af als columnist van De Standaard, de krant die vervelde van katholiek-Vlaams naar correct-Belgisch. De cirkel is rond.
Toernee ’68: in dit jubileumjaar trekt Johan Sanctorum doorheen Vlaanderen en Nederland met een lezing rond het mei ’68 gebeuren. Voor meer info en boekingen klik hier.
Johan Sanctorum 
Schitterende analyse, maar wat beangstigend voor de toekomst, vooral voor onze kinderen en kleinkinderen…..
Wat nog vooraf ging is de economische situatie eind de jaren ’50 (onvrede bij de mijnwerkers in de Borinage, de dokwerkers in Vlaanderen en de metaalarbeiders) die uitmondde in de algemene staking van de winter 1960 – 1961 tegen de eenheidswet (opgelopen achterstand in de industrie en verliezen van koloniale winsten door de plotse onafhankelijkheid van Congo toen afgewenteld op de werkende bevolking met drastische bezuinigingen) wat leidde tot de herleving van de Waalse Beweging. Door het verval van traditionele industrie in Wallonië en de vestiging van nieuwe industrie in Vlaanderen stonden de Waals belangen op het spel en kwam men er op voor economisch federalisme. Het is uit de Waalse Beweging dat eind februari 1961 het ‘Mouvement populaire wallon’ ontstond, waarvan de syndicalist André Renard (1911 – 1962) de voorzitter werd (ook een Brusselse afdeling werd toen opgericht). Hij verliet daarbij de nationale directie van de FGTB en stapte ook bij de PSB op (= begin buitenparlementair links). Een van de medeoprichters was doctor in de rechten Freddy Terwagne (1925 – 1971), die samen met Leo Tindemans later betrokken was bij de grondwetsherziening van 1970 (= begin federale staat België, ondertussen reeds enkele taalwetten voor de tweetaligheid van Brussel en de eentaligheid van Vlaanderen en Wallonië met de vastlegging van een taalgrens).
Nog een andere slogan tijdens de studentenrevoltes van mei ’68 was “Élections, piège à cons!”, onder meer gescandeerd door Alain Badiou, toch een remarquabel Frans filosoof, ook nog maoïst geweest. Zijn laatste boek is ‘Éloge de la politique’ (ook verkrijgbaar bij Standaard Boekhandel) en een ander geesteskind : ‘La République de Platon’, een remake van de dialogen van Plato (waar hij 6 jaar aan gewerkt heeft).
Opmerking : Net zoals Lenin voor het bolsjevisme en Mussollini voor het fascisme ging Renard voor het strijdende syndicalisme in 1960 – ’61 de mosterd halen bij Georges Sorel (1847 – 1922), Frans filosoof en socioloog met ideeën over de kracht van de mythe in het leven van de mensen en over het gebruik van geweld (Réflexions sur la violence).
Sorel maakte een onderscheid in Marx’ werk tussen datgene wat ‘scientifique’ was, en dat wat ‘éducatif’ van waarde was. ‘Autre chose est faire de la science sociale et autre chose est former les consciences.’
Zo vond hij in ‘Das Kapital’ de ‘texte apocalyptique’ belangrijk als ‘image construite en vue de la formation des consciences’.
De betogingen voor Leuven Vlaams gebeurden in februari 68 . In mei had je betoginggolf in Frankrijk
Voorafgaand hadden we ook de manifestaties tegen Franstalige missen in de kustparochies.
Mijn kinderen hebben geen idee waarover dit gaat, en gelukkig maar. Het zijn oud-strijders verhalen alleen goed om op te dissen rond de Leuvense stoof. Wat veel belangrijker is : de marxisten hebben in heel Europa hun kulturkampf met vlag en wimpel gewonnen, en rechts heeft er nog steeds geen antwoorden op. Doorgeschoten feminisme gekoppeld aan neopuritanisme, het dogmatisch denken rond diversiteit en gelijkheid, gekoppeld aan het superieur achten van een mukti-etnische en multiculturele samenleving. Mono is inferieur. Het systematisch afwijzen van de meritocratie, zelfverantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Elk maatschappelijk probleem wordt meer dan ooit sociaal deterministisch benaderd, de overheid is voor alles verantwoordelijk, en de illusie van de absolute maakbaarheid van mens en samenleving scheert nooitgeziene toppen. Een groot deel van die onzin komt overigens uit crypto-communistisch Scandinavië, en niet uit Leuven. Let daar maar eens op : daar doen ze volgens onze opiniemakers alles beter. Ze bouwen er zelfs kerncentrales, maar dat is weer een ander verhaal.