“Hier tekenen aub”: waarom Magnette wel degelijk een punt heeft

De Walen liggen weer dwars. Waar alle andere 27 EU-lidstaten braafjes instemmen om, op dringend verzoek van EU-commissaris Cecilia Malmström, het CETA-akkoord te ondertekenen, moet België verstek laten omdat de Waalse minister-president Paul Magnette (PS) nog even verder de kleine lettertjes wil lezen. Jawel, omdat België een federale staat is met grote bevoegdheden voor de regio’s/deelstaten (zoals de Vlaams-nationalisten het willen), kunnen die Walen dat zo maar tegenhouden. Waren we toch maar nooit met die staatshervorming begonnen.
Uiteraard weer voer voor Walenhaters en PS-bashers, lees de sociale media erop na en hoor het geronk in liberale en N-VA-middens. Maar hoeveel Vlamingen zouden weten waar dat CETA nu eigenlijk voor staat? Weinigen, want dat is net de bedoeling: Europa gaat nog eens proberen een zaakje in de coulissen te regelen, zoals met die grondwetkwestie uit 2005. In dat jaar stelden Nederland en Frankrijk, tot verbijstering van de Eurocratie, via referendum hun veto tegen het idee van een EU-grondwet die boven de nationale soevereiniteit staat. Dat is niet voor herhaling vatbaar, sindsdien is het woord “referendum” taboe in EU-middens.
Een ultimatum van drie dagen kreeg de Waalse regering, maar Magnette laat zich niet opjagen, en schakelt ook het parlement in, een toegift aan de democratie waar Juncker en C° zich mateloos aan ergeren. Stel u voor dat de verkozenen des volks zich met zo’n materie gaan bemoeien!

Bermuda-driehoek

Heel kort, en wie het allemaal weet mag deze paragraaf overslaan: wat is CETA?
Voluit “Comprehensive Economic and Trade Agreement”, wordt het gepresenteerd als een handelsverdrag tussen de EU en Canada, dat vrij verkeer van goederen en diensten moet mogelijk maken tussen de twee blokken. De facto een enorme uitbreiding dus van de EU-markt, en veel meer mogelijkheden om in Canada ons bier, chocolade en varkensvlees te verkopen, wie kan daar nu tegen zijn?
Wel, dat 1600 bladzijden tellend document waar al sinds 2012 over gepalaverd wordt, telt nogal wat kleine lettertjes. Daaruit blijkt dat het niet alleen over vrijhandel gaat, maar vooral ook over de vraag wat er in dat bier en die chocolade zoal mag. Kwaliteitsnormen en regulering dus. In Europa zijn die behoorlijk streng. Maar als ze in Canada wat rekkelijker zijn omtrent de ingrediënten van chocolade, dan zal het goedkoopste spul de EU-markt overspoelen, ook als er bijvoorbeeld giftige bestanddelen inzitten.

Onze varkensboeren weten eveneens al hoe laat het is: er zijn bij ons regels over kwaliteitsopvolging en dierenwelzijn die het vlees iets duurder maken, doch we hebben het er als consument voor over. Maar in de VS is het bijvoorbeeld toegestaan om varkens in kisten te houden, waarbij ze hun hele leven op spijlen leven. Zit zelf eens heel uw leven in een kist. Een degoutant systeem dat wel bijzonder rendabel is en goedkoop vlees oplevert.
Waarom spreek ik over de VS? Omdat er al een gelijkaardig “vrijhandelsverdrag” bestaat tussen Canada en de VS (plus Mexico), het zogenaamde NAFTA-verdrag, waardoor o.m. die kistvarkens, maar ook ander minderwaardig spul zoals de fameuze plofkippen, de Canadese markt overspoelen. Ik spreek dan nog niet over genetisch gemanipuleerd voedsel.
Dit “vrijhandelssysteem” dwingt dus de partner met hogere kwaliteitsnormen om zijn standaarden naar onder bij te stellen. En het is nog niet gedaan. Het CETA-protocol is maar een voorspel tot het echte werk: een gelijkaardig handelsverdrag tussen de EU en de VS, het TTIP-verdrag, dat in de maak is. Ook daarover wordt groot stilzwijgen bewaard, maar dat onze boeren mogen stoppen met hun scharrelzwijnen, staat dan wel vast, leve de Amerikaanse kistvarkens.
Zo vormen CETA, NAFTA en TTIP een soort Bermuda-driehoek van de vrijhandel, vooral in het belang van de grootindustrie, die onvermijdelijk tot dumpingpraktijken zal leiden en een neerwaartse spiraal inzake productkwaliteit. De consument wordt de grootste pineut.

Uitverkoop van de rechtstaat

Jamaar, zult u zeggen, kunnen wij dan onze regels en normen niet blijven opleggen voor uit Canada en de VS ingevoerde producten? Wel, hier komen we aan het meest disputabele onderdeel van de constructie. Als een investeerder van oordeel is dat de productie- en kwaliteitsregelgeving van een land zijn toegang tot de markt schaadt, kan hij dat land voor een tribunaal brengen en schadevergoeding eisen. Dit systeem, bekend als ISDS (“Investor State Dispute Settlement”) staat dus boven de nationale rechtspraak, en kan een staat dwingen tot enorme boetes op de kap van de belastingbetaler, waardoor men wel twee keer zal nadenken om die normen op te leggen.
U ziet de adder onder het gras: als pakweg de Amerikaanse tabaksgigant Philip Morris een optrekje heeft in België, en we zouden de sigarettenverkoop nog meer willen ontraden, dan dagen ze België gewoon voor het ISDS-tribunaal. Of denk aan Facebook en de privacy-kwestie. Onze KMO’s spelen hier gewoon niet meer mee: de macht wordt afgestaan aan de internationale grootbedrijven die hun regels opleggen.
De dreiging dat dit tot een complete ondergraving van de rechtstaat en haar burgerlijke controle leidt, in het voordeel van de multinationals en hun lobbyisten, is zo ernstig dat elf Canadese academische experten op vlak van vrijhandelsakkoorden in een open brief de regeringen van Wallonië en België bezweren om zich te blijven verzetten tegen het CETA-verdrag, en speciaal het ingebouwde ISDS-protocol.

Maar Juncker en C° laten niet af en voeren de druk op. En zo wil de ironie dat de EU, die zich steeds meer als een irritante regelneef opdrong, nu heel haar politieke macht verkwanselt aan een dictaat van de Philip Morrissen, de Monsanto’s, de ExxonMobil’s en de McDonalds van deze wereld. Is het dat wat we willen?
Besluit: ook al steekt de PS hier als federale oppositiepartij misschien graag stokken in de wielen, Magnette heeft een punt. Zo’n ingrijpende (en onomkeerbare) beslissing is minstens een parlementair debat waard, een publieke discussie en ja, waarom niet, een referendum. Het is bij de EU zoals met peuters: hoe stiller ze zijn, hoe meer je mag gaan kijken wat ze uitspoken. Zwijgen is toestemmen. Waar zijn nu al die EU-sceptici die voorheen de grote trom van de nationale soevereiniteit roerden?

ING doet wat moet, en doet het goed.

Weinigen weten dat het Nederlandse woord “bank” in de twee betekenissen (enerzijds het houten meubel, anderzijds de financiële instelling) dezelfde wortel heeft.

Banken zijn verbonden met het ontstaan van het Europese kapitalisme in het Italië van de 14de eeuw. De geldwisselaars hadden op de markt elk een houten bank/tafel waaraan ze hun handel dreven. Gingen ze overkop, dan werd er een bijl gehaald en de bank in stukken gehakt, vandaar het woord ‘bankroet’ (banca rotta, gebroken bank).

Banken werden een macht op zich, de Rothschild-familie financierde vorsten, legers en staten. Met datgene wat Karl Marx “de accumulatie van het kapitaal” noemde, verscheen de grootbank, als zenuwknoop van het economisch systeem, dat het systeem reguleert én compleet kan ontwrichten: ons hedendaags kapitalisme is een bankenkapitalisme.

De bank, het perfecte bedrijf

Blijkbaar beseffen gewone klanten, personeelsleden, maar ook vakbonden nog altijd niet hoe de logica van het systeem werkt. Uiteindelijk heeft zo’n bankinstelling zoals elk groot bedrijf maar één doel: rendabel blijven en winst maken,- winst die dan als dividend naar de aandeelhouders gaat. Jammer, maar de rest is echt van geen tel. Edoch, bij elke “herstructurering” wordt er luidkeels gejammerd over een sociaal bloedbad, alsof zo’n bedrijf een sociale functie heeft. Dat is gewoon niet zo: ondernemingen zijn er om kapitaal te verzamelen, waarvan een deel voor de groei is bestemd en een ander deel ter verrijking van de eigenaars, in casu de aandeelhouders. Rijkdom en armoede ontstaan vanzelf, en nemen ook elk toe, omdat geld geld opbrengt en kapitaal de neiging heeft om zich te concentreren.

Maar terwijl andere bedrijfstakken en zeker kleinere ondernemingen soms nog zoiets als een band hebben met hun product en de consument, vervelende klanten die kapotte koffiezetmachines binnenbrengen en hun geld terugvragen, vormen banken werkelijk de kwadratuur van het kapitalisme: hun grondstof is geld, hun productiemiddel is geld, hun product is geld. Het ogenschijnlijk immoreel karakter van de banksector, en de perceptie van de bankier als crapuleuze geldhond (en dan zeker als het Hollanders zijn!), gaat voorbij aan die simpele logica: een bank is het perfecte kapitalistische vehikel.

Kreten als “ING, shame on you” (Herman Vanderhaeghe van de christelijke vakbond LBC) of “Ik ga weg bij ING als klant. Ik wil al die onprofessionaliteit niet” (TV-man Jo De Poorter, die tot voor kort blijkbaar dacht dat banken filantropische instellingen zijn) klinken dus tamelijk loos, om niet te zeggen infantiel. We leven in een vrijemarktstelsel dat winstmaximalisatie nastreeft in een privaat perspectief. Egoïsme is de mentale kern van dit systeem, sorry als ik nu voor sommigen open deuren instamp. Niet de totaliteit is van tel, wel de individuele positie die men in de economie inneemt. Concurrentie tussen bedrijven én tussen werknemers onderling heet de motor te zijn van de vooruitgang. Afslanken en rationaliseren is daarbij uitermate “professioneel”.

En jawel, we accepteren dat systeem ook. Geen kat die roept om een andere samenleving, of een ander economisch model. Ik verbaas me dan ook telkens weer over de poeha bij zo’n sociaal bloedbad, want het is toch dat wat we willen? Vlaanderen stemt economisch rechts: als ik de kiezers van N-VA, VB, Open-VLD en de halve CD&V optel, kom ik op zo’n twee derden. Socialisme is hier een scheldwoord, ik spreek dan nog niet over het echte rood. Als iemand een links geluid laat horen, rond arbeidsherverdeling, belastingen op winst of inkomen uit kapitaal, meer inbreng van de publieke sector in de economie, een echte overheidsbank of, godbetert, een basisinkomen voor iedereen, wordt die zowat weggehoond. Wie volkshelden als Fernand Huts bekritiseert, zelfs als ze ons pluimen met hun zonnepaneelparken of hun winst belastingvrij weg parkeren op de Bahama’s, is een verzuurde gauchist. Dus neen, we moeten dan niet gaan jammeren als 3500 mensen de laan worden uitgestuurd bij ING-bank, omdat die kantoren worden opgedoekt en het goedkoper kan via het internet.

Spookorganisaties

Dat brengt ons op het tweede feit: de digitalisering van de economie. Het internet is een formidabele uitvinding, een ongelooflijke schat van gegevens, een zegen voor de porno-industrie, maar vooral een hefboom voor het postmoderne kapitalisme 4.0.

Was voorheen het fysieke contact met de klant/consument nog een hinderpaal voor de brutale winstrekenkunde, dan verdampt dat contact nu compleet dankzij het web. Bedrijven als Facebook en Google hebben echt de toon gezet, ING kijkt er met bewondering naar op: het zijn anonieme spookorganisaties. Probeer maar eens te bellen naar Facebook voor uitleg omdat u geblokkeerd bent, of zoek eens een Fb-bureel, een houten bank om met de vuist op te kloppen. Zelfs voor advocaten is het een hele zoektocht.

Met de digitalisering en de opkomst van de e-commerce verdwijnt het gezicht van de onderneming en maakt hij zijn status van pure winstmachine pas waar. Hij wordt een website met apps, die bovendien toelaten om te snuffelen in uw eigen systeem en de bekomen data door te verkopen. Niet betalen? Geen waar. Problemen? Raadpleeg de Faq. Klachten? Mail maar, of laat u aan de praat houden door een callcenter via een dozijn keuzetoetsen en De Vier Seizoenen van Vivaldi.

Bizar genoeg komen achter die supermoderne webeconomie trekjes tevoorschijn van het primaire uitbuitingskapitalisme: delocatie naar lageloonlanden met een onbestaande arbeidswetgeving, e-shops zoals Amazon die de klok rond draaien met minimumloners in kilometers lange magazijnen waar nooit het daglicht doordringt, dwang tot grote “flexibiliteit”, nachtshiften, weekendwerk. De 21ste eeuw lijkt steeds meer op de 19de.

Voor de rest is het internet een zegen inzake loonkost: behalve wat IT-ers (ook weer in lageloonlanden gerekruteerd) is die kost quasi nul. Enorm winstgevende bedrijven zoals Facebook hebben, in verhouding tot hun omzet, nauwelijks personeel. Het zijn draaiende programma’s, en dat wil een bank zoals ING ook worden, en in haar zog alle andere. Het menselijk restafval zal min of meer geabsorbeerd worden door het sociale vangnet van de overheid, wij dus.

Want ook dat is een typische eigenschap van het bankwezen: de winst is privé, de brokken worden door de gemeenschap betaald. Too big to fail, heet dat. Zolang heel dit systeem niet in vraag wordt gesteld,- en dat is een vraag die diep naar de wortels van de samenleving gaat,- zijn de krokodillentranen over ontslagen en herstructureringen naast de kwestie. ING doet het goed, en doet wat moet.

“Eandis Vlaams”: een stevige scheut dorpspolitiek, een vleugje sinofobie, en de schrik om 4000 mandaten in rook te zien opgaan

 

Met stijgende verbazing heb ik de Eandis-soap gevolgd, en het afblazen van de participatie van het Chinese State Grid in de Vlaamse elektriciteitsdistributeur Eandis. Eerst hadden ze het geld nodig, maar daarna sloeg, nu ja, de xenofobie toe en werd de deal als link beschouwd. Met alle Chinezen… De burgemeesters mogen weer hun hoed pakken en voor Samson salueren: ik moest kloppen want de bel doet het niet.

Nu moet u weten wat voor een raar gedrocht dat Eandis eigenlijk wel is. Het bestaat namelijk uit zeven kleinere distributiebedrijven (Gaselwest, Imea, Imewo, Intergem, Iveka, Iverlek en Sibelgas), netbeheerders genoemd. Ze functioneren als intercommunales (samenwerkingsverbanden van gemeentes), die vroeger met privé-partner Electrabel de elektriciteitsvoorziening beheerden. De uitkoop van deze partner heeft het Franse bedrijf GDF Suez, eigenaar van Electrabel, één miljard euro opgebracht. Kenners, zoals Peter Reekmans (LDD) spreken van een cadeau, te wijten aan amateurisme en een volstrekt ontbrekende kennis van zaken bij de intercommunales.

Zij worden namelijk bemand door lokale politici die graag mee aan tafel zitten (letterlijk) en een graantje meepikken. Het gaat om zo’n 4000 mandaten in totaal, die allemaal jaarlijks tot zo’n 15000 euro bruto aan steekpenningen opstrijken. Meer dan even ja knikken en stemmen moeten ze niet doen, en dan aansluitend dineren. Dure studiereizen, ook weer stevig begeleid van spijs en drank, wisselen af met deze vermoeiende bestuursdaden. U begrijpt dat het gegeerde mandaten zijn, en u begrijpt ook dat die intercommunales zichzelf graag in stand houden. Al een decennium dringt de Vlaamse energieregulator VREG aan op een fusie van die zeven baronieën, maar ze komt er nooit. Alle gelijkenissen met de Brusselse 19 gemeentes en hun zes politiecorpsen toevallig.

Oer-provincialisme

U begrijpt tenslotte ook waarom Vlaanderen zowat de duurste elektriciteitstarieven van Europa heeft. Dankzij het waanzinnige systeem van de groenestroomcertificaten (waar vooral grootbedrijven en verbrandingsovens beter van worden), én de provincialistische cultuur van de intercommunales waar lokale graaipolitici de Bourgondische tradities hoog houden.

En neen, China is niet de beste leerling van de klas inzake mensenrechten (al zinken alle vergelijkingen met bv. Saudi-Arabië in het niet). Maar in de perceptie van het Vlaamse boerenverstand is de Chinees nog altijd een lacherige, geniepige, en onbetrouwbare schlemiel, die honden in de pot draait. Geen zaken mee doen, hoogstens afhalen als nr 38. Dit zit diep: het Vlaamse oer-provincialisme teert op kleinpolitieke bekrompenheid der stamhoofden en hun medicijnmannen, maar ook op een angst voor iets wat groter is dan het dorpsplein.

Dat brengt ons tot de clou: State Grid mag dan wel geregeerd worden door spleetogen en de Chinese KP (en volgens onze Staatveiligheid zelfs hun Geheime Dienst); er zit wel degelijk een visie achter die alternatieve energie (wind en zon) planetair wil organiseren en distribueren. De VN zullen dat niet doen: hier is kapitaal, durf en know how voor nodig, anders geraakt die energie die de woestijnzon volop levert nooit tot bij ons. Dus wel ja: als die Chinezen met een minderheidsparticipatie (14%) Vlaanderen willen betrekken in dit groot verhaal –al doen ze dat natuurlijk niet uit filantropie-,  dan is het belachelijk om te doen alsof we op een eigen planeet wonen.

Dat hoeft niet in tegenspraak te zijn met het idee van kleinschalige stroomproductie, windmolens die wijken van elektriciteit voorzien, enzovoort. En iedereen die zijn daken vol zonnepanelen wil leggen en ‘off grid’ wil gaan, eventueel delend met de buren of de straat, mag dat.

Ik denk ook dat er een volstrekt gebrek aan kennis is over de Chinese mentaliteit en cultuur,- als trouw bezoeker van Satay House in Maleizen mag ik dat zeggen. Wat wij te weinig hebben, hebben zij in grote mate: geduld, overzicht, en zin voor complexiteit en synthese. We hebben het hier over de oudste geschreven cultuur ter wereld. Het Chinese schrift is met zijn 50.000 karakters de weerspiegeling van een wereldbeeld waarin het extreem bijzondere en het universele naar harmonie zoeken.

Het grid en Confucius

Jaja, zonder twijfel komt u nu ook af met Mao (die overigens heel dat schriftstelsel wou afschaffen), de Culturele Revolutie, en de hongerdood van miljoenen Chinezen. Of met de mensenrechten, Tibet en de vervolging van dissidenten.

Ik wil er allemaal in meegaan, maar als Vlaanderen zonder problemen wapens levert aan Saudi-Arabië (die via een omweg wellicht ook bij IS terecht komen), dan klinkt een afwijzing van de Chinese deal rond elektriciteitsdistributie en de inschakeling in een ambitieus, wereldwijd eco-net tamelijk hypocriet. We hebben trouwens al Electrabel verkocht aan de Fransen (uitgerekend onder impuls van onze steden en gemeenten, die in een verkiezingsjaar graag met wat geld wilden zwaaien), en dat vind ik eigenlijk voor onze veiligheid en volksgezondheid veel hachelijker. We bezitten niet eens de kerncentrales die op onze bodem staan, in alle eerlijkheid denk ik niet dat de Chinezen de infrastructuur zo zouden laten verloederen, ook al hebben ze nog veel werk in eigen land inzake milieukwaliteit.

De grote Chinese wijsgeer Confucius zei het al: “Mensen struikelen niet over bergen, alleen over molshopen.” Wel, Vlaanderen is de molshoop waarover State Grid struikelde, en ik probeer me in te beelden hoe ze daar in Peking verbouwereerd kijken naar deze kluit met zijn 308 burgemeesters die zich allemaal het middelpunt van het heelal wanen. Een grid, stel u voor!

Een stevige scheut dorpspolitiek, een vleugje sinofobie, en de schrik om 4000 mandaten in rook te zien opgaan: ziedaar de essentie van de Eandis-klucht. Straks verwacht Shangai een breed lachende delegatie uit de Scheldestad om alles weer glad te strijken, want oeps, staat heel die Antwerpse haven toch zeker wel vol met Chinese containers.

“Lacherige, geniepige, en onbetrouwbare schlemielen”, hoe zouden ze dat schrijven in Chinese karakters?