English spoken – Hier spricht man Deutsch

De achterkant van onze reiskoorts en het vacantiehedonisme

Wie Italië bezoekt, kan zich niet permitteren om Rome over te slaan. En wie Rome aandoet, zou een barbaar zijn als hij het Colosseum misloopt, de plek waar gevangenen voor de leeuwen werden gegooid: de liefde voor klassieke cultuur heeft haar morbide kantjes. Aan de overblijfselen van die antieke arena speelt zich bovendien elke zomer een merkwaardig schouwspel af,- en dat is de echte reden om de Eeuwige Stad op te zoeken: overdreven bruingeschminkte, als gladiator verklede inwoners stellen toeristen voor om op de foto te gaan, met de imposante ruïne als achtergrond. In sommige poses gaan ze zover, om bij de bezoeker in kwestie het (plastic) steekwapen in het lijf te priemen, als was die zo’n terdoodveroordeelde op het moment dat de duimen omlaag gaan. Merkwaardig genoeg zijn het meestal vrouwen die zich zo fotogewijs laten doorsteken. Symbool van het verlangen om door die gebruinde zuiderling gepenetreerd te worden, of… gaan wij allen op reis om te sterven? Is de plezierreis ook een boetetocht? Eén ding is zeker: achter haar rug wordt de Amerikaanse troela, die zich tot de sinistere fotosessie liet verleiden, stevig uitgelachen. Heel de charade rond het Colosseum is een van subtiele ironie doordrenkte beschimping van het leger blanke bleekscheten dat jaarlijks het Zuiden onder de voet loopt: de Romeinen haten toeristen.
 Meteen is ook de dubbelzinnige toon gezet van heel dit reis- en vacantieverhaal: het massatoerisme is een mengelmoes van Westers hedonisme, neokoloniale fantasieën, verdrongen schuldcomplexen en de daaraan verbonden zelfkastijding, restanten van een oude nomadische cultuur, sporen van vroegmiddeleeuwse volksverhuizingen, en natuurlijk de hopeloze zoektocht van de moderne mens naar zichzelf, die hij thuis heeft achtergelaten en dus elders niet vindt… tot hij thuiskomt en constateert dat hij zichzelf vergeten is. Hopeloos, maar niet ernstig.

Het artikel lezen                Openen in PDF

Vlaanderen deelt zijn ‘wapenbrieven’ uit

Hoe de Belgische noblessecultuur dunnetjes wordt overgedaan in het Vlaams Parlement  

“Aan de vooravond van de Vlaamse feestdag mocht Vlaams minister Dirk Van Mechelen (Open VLD) gisteren de jonge traditie van de Vlaamse regering, het uitreiken van de wapenbrieven, in ere houden.”   

Het persbericht gleed moeiteloos mee met de rest van de komkommerverhalen, in de richting van de publieke cloaca. Nochtans stemt het tot nadenken: een ritueel, dat expliciet tot de monarchie en het Belgische regime behoort, wordt in een light-versie geïmiteerd door een jonge Vlaamse instelling die haar bevoegdheden tracht uit te breiden in de richting van iets dat ooit toch een Vlaamse republikeinse entiteit moet worden. Of gaan we, als het zover is, ook ergens in de Europese koningshuizen shoppen, zoals in 1830 gebeurde?Zoals bekend lauwert het hof elk jaar rond 21 juli een aantal verdienstelijke Belgen. Ze worden daarmee ingelijfd in een legertje baronnen en baronessen dat geacht wordt om op te komen voor wat rest van de unitaire Belgische staat, die door het hof gekoesterd wordt als jobgarantie en door Wallonië als inkomensverzekering.

De jaarlijkse proclamatie in Laken is dus een vorm van netwerking, gestuurd door de meest conservatieve krachten in het Belgisch establishment. Het heimelijke dédain van de ‘oude adel’ uit de Almanach de Gotha tegenover de versgeridderde parvenu’s belet niet dat heel de noblessecultuur streeft naar een behoud van de klassieke elites: mensen en organisaties met macht, die deze macht zo min mogelijk willen laten verdunnen door het reguliere democratische spel, of nog minder door de wil van het gepeupel. Dat impliceert discretie, geheimhouding en ondoorzichtigheid.In dat opzicht is het idee van ‘wapenbrieven’ ronduit in tegenspraak met de brede, moderne emancipatiegedachte die het Vlaamse onafhankelijkheidsstreven zou moeten dragen. Het fenomeen versterkt een bangelijk vermoeden dat de gesloten Belgische elitecultuur zich reproduceert in een nieuw establishment van Vlaamse self-made-nobelen.

Het ereschild-met-familiewapen wordt door Minister Van Mechelen verkocht als ‘een sluitstuk van de modernisering en actualisering van de heraldiek’ (sic), terwijl het eigenlijk de complexen van de Vlaamse beweging bevestigt. Door de schouwgarnituren van de monarchie over te nemen, toont het Vlaamse embryo dat het mentaal eigenlijk niet levensvatbaar is. We hebben nog een lange weg te gaan, wanneer een gewezen cultuurminister als Paul Van Grembergen voor 500 Euro persé met zijn wapenschild op een hobbelpaard wil hossen. Het wijst op een gebrek aan fierheid en aan republikeins élan: nu al lijkt Vlaanderen af te stevenen op een mufruikende saloncultuur, nog voor het de finale ontvoogdingsfase heeft gekend. Door traditie te verwarren met oubolligheid, en maatschappelijke erkenning met snobistische pronkzucht, suggereert men dat het Vlaanderen van morgen wonderwel zal gelijken op het België van gisteren. Een tamelijk schimmig rijkje van standen, families en privileges,- een beetje zoals ‘Open-VLD’ met de slagzin ‘Niet de afkomst telt, wel de toekomst’ in de voorbije verkiezingsstrijd stapte, en namen als Mathias De Clercq, Willem Frederik Schiltz, Katia della Faille de Limburg Stirum en Jean-Jacques De Gucht naar voren schoof. 

French Cancan

Historisch gezien heeft de adel altijd op de rem van maatschappelijke hervormingen gestaan. Het koninkrijk België is in 1830 niet opgericht als ‘toonbeeld voor moderne naties, geïnspireerd door de ideeën van de Verlichting’, zoals Belgicistisch geïnspireerde historici het graag stellen, maar als verdere etappe van de restauratie, bezegeld in het Congres van Wenen (1815) na de nederlaag van Napoléon Bonaparte. De Bourbon-koning Louis Philippe kwam in 1830 op de Franse troon en had vervolgens een flink aandeel in de enscenering van de ‘Belgische Revolutie’, die de Oranje-dynastie gewoon ruilde voor die van Saksen-Coburg. En zoals Frankrijk zou verglijden in de benauwelijk-reactionaire sfeer van het tweede Keizerrijk, de wufte oppervlakkigheid van de French Cancan en de protserige Empire-stijl, ontstond in het 19^de eeuwse België de burgerlijk-aristocratische coulissencultuur zoals we hem tot op vandaag kennen, en zoals onderzoeksjournalist Jan Puype ze beschrijft in zijn opmerkelijk boek ‘De Elite van België-Welkom in de club’ .

Ik serveer deze historische voetnoot om aan te tonen dat aristocratische symbolen wel degelijk beladen zijn. En dat republikeinse vrijheidsbewegingen –waartoe ik tot nader order het flamingantisme reken- zich beter onthouden van rituelen die herinneren aan dynastieke macht, stambomen, geboorterecht en gesloten society-netwerken. Eerbetoon vanwege de samenleving aan individuen moet kunnen, maar die rol hebben de media al ruimschoots op zich genomen, met een uit haar voegen springende celebrity-cultuur. De creatie van een Vlaamse (s)nobility is archaïsch én kinderachtig. Behalve in Groot-Brittanië worden bij mijn weten in Europa nergens nog edelen gefabriceerd. Uit een recente peiling van het Laatste Nieuws blijkt dat 77% van de Vlamingen de jaarlijkse lintjesregen in Laken compleet voorbijgestreefd vindt. Ik kan me niet voorstellen dat die overgrote meerderheid wél zou te vinden zijn voor een Vlaams afkooksel ervan. Het ongeadelde zootje ambachtslui en boeren dat in 1302 een ridderleger in het zand deed bijten,- als we dan toch mythes moeten koesteren: dan liever dit verhaal.